کِم سِنتر

گاه نوشت های یک دبیر

کِم سِنتر

گاه نوشت های یک دبیر

دانشمندان مقادیر قابل توجهی آب در ماه کشف کردند

سازمان فضایی آمریکا (ناسا) روز جمعه اعلام کرد که "مقادیر قابل توجهی" آب در کره ماه یافت شده ‌است. بر مبنای این گزارش داده‌های اولیه سفینه کاوشگر ماه نشان می‌دهد که "این کاوشگر، موفق شده‌است در یکی از دهانه‌های برخوردی سطح ماه آب پیدا کند". این موضوع به یکی از مهمترین بحث‌های روز در مجامع علمی دنیا تبدیل شده است.

چرا کشف آب در ماه اینقدر اهمیت دارد؟

کشف آب رویاهای بشر برای کشف مکانیسم های مشابه زندگی در زمین در کرات دیگر را یک قدم به حقیقت نزدیکتر می‌کند. وجود آب در ماه می‌تواند به عامل بسیار مهمی برای امکان پذیر بودن ساخت یک پایگاه دائمی فضایی در آنجا تبدیل شود. چنین پایگاهی که از مدتها قبل طرح آن در ذهن دانشمندان بوده، می‌تواند زمینه را برای ایجاد یک ایستگاه دائمی برای رسیدن به دیگر کره‌ها فراهم سازد.

تحقیقات بیشتر مورد نیاز است

یکی از سخنگویان مرکز ناسا روز جمعه در نشستی مطبوعاتی اشاره کرد که در مرحله بعدی این بررسی‌ها کلیه اطلاعات از قبیل ابعاد حفره مورد بررسی، مواد پرتابی جمع آوری شده و با کمک آن‌ها واقعه برخورد سفینه با حفره مذکور دوباره باز خواهد شد تا بتوان به نتایج قابل اعتماد تری دست پیدا کرد.

دانشمندان ماه شناس در طول دهه اخیر همواره از این که سطح ماه پوشیده از حجم قابل توجهی از هیدروژن است اطمینان داشته‌اند، اما هیچ‌گاه اطمینان پیدا نکرده بودند که هیدروژن موجود در چه ترکیبی بر این سطح وجود دارد. اما اکنون با کشفیات به دست آمده می‌توان گفت که وجود آب رسما وجود اکسیژن و هیدروژن را بر سطح این کره پر از اسرار مورد تایید قرار می‌دهد. صاحب نظران علوم فضایی می‌گویند که پیش از این نیز نتایج بررسی‌های یک سفینه فضایی هندی به نام چاندراوان وجود آب را بر سطح ماه مورد تایید قرار داده بود، اما تفاوت یافته‌های اخیر با آن چه از بررسی‌های چاندراوان به دست آمده بود در این است که بررسی‌های چاندراوان صرفا نظری بوده در حالی که نتایج به دست آمده از تحقیقات ناسا بر مبنای یافته‌های ملموس و تجربی است. سخنگوی ناسا با توصیف آنچه که مورد مشاهده ابزار تحقیقاتی این سفینه قرار گرفته گفته است ما احتمالا به قالب‌های کوچک یخ بر این سطح برخورده‌ایم. دانشمندان فضایی بر این عقیده‌اند که در پی اثبات وجود آب بر سطح مریخ و ماه می‌توان این نتیجه را تعمیم داد که سطح بسیاری از سیارات درون منظومه شمسی دست کم از یخ پوشیده شده است. یکی از متخصصان علوم فضایی و استاد دانشگاه برکلی در ایالت کالیفرنیا در این رابطه گفته است که این تحقیقات تصویر حیرت‌انگیزی از ماه ترسیم می‌کنند. "این دیگر همان ماه زمان پدران ما نیست. در واقع این پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ماه احتمالا یک جهان مرده بی‌تحرک نبوده بلکه جهانی پویا و جالب توجه است".

فصل جدید

سازمان ناسا در بیانیه‌ای گفته است که "این کشف، فصل جدیدی را در درک ما از کره ماه گشود". اما این داده ها چگونه بدست آمده اند؟ اطلاعات مذکور در پی ارسال دو فضاپیما از سوی ناسا به کره ماه که ماه گذشته انجام شد، به‌دست آمده ‌است. ناسا برای یافتن آب، در اقدامی پر هزینه و در عین حال هیجان انگیز، دو راکت را به سطح کره ماه اصابت داده‌ و نوعی بمباران مصنوعی در ماه گذشته بر سطح ماه ایجاد کرده بود. یکی از این موشک‌های کاوشگر، که ???? کیلوگرم وزن داشت، با سرعت 9??? کیلومتر در ساعت به دهانه سبئوس در نزدیکی قطب جنوب ماه اصابت کرد. چهار ساعت پس از آن، یک فضاپیمای مجهز به دوربین برای ثبت این برخورد، به محل اصابت ارسال شد.

بررسی داده‌های این برخورد نشان می‌دهد که هم در گرد و غبار ناشی از برخورد و هم در اجزای پرتاب‌شده حاصل از برخورد، آب وجود دارد.

دانشمندان پیش از این می‌پنداشتند که به‌جز احتمال وجود کمی یخ در زیر دهانه‌های برخوردی، بقیه ماه کاملاً خشک است. یافت شدن آب بر روی تنها قمر طبیعی کره زمین، رخداد بزرگی در فرآیند اکتشافات فضایی است.

آنتونی کولپرت، از محققان ارشد ناسا گفت: "ما فقط مقدار کمی (آب) ندیدیم. مقدار قابل ملاحظه ای دیدیم." میزان آب یافت شده در ماه 25 گالن (حدود 100 لیتر) بوده است.

تحقیقات نشان می دهد آن قسمت از سطح ماه که رو به خورشید است و از زمین دیده می شود، از بیابان ها روی زمین خشک تر است ولی مدت هاست این گمان وجود دارد که بتوان دخایری از آب را در سطوح تاریک ماه پیدا کرد.

محققان می گویند این ذخایر آب ممکن است به وسیله شهاب سنگ ها به ماه منتقل شده باشند.

در ماه سپتامبر نتیجه داده های ارسال شده از سه ماهواره تحقیقاتی، از جمله یک کاوشگر هندی نشان داد لایه های بسیاری باریکی از آب بر سطح ذرات موجود در ماه وجود دارد.

عکس برخورد راکت در دره ای در جنوب کره ماه. خط نشان نمایش دهنده 10 کیلومتر است.

(عکس از ناسا)