کِم سِنتر

گاه نوشت های یک دبیر

کِم سِنتر

گاه نوشت های یک دبیر

پرتوفرآوری و کاربردهای آن(3)

در قسمت قبل با پرتوفرآوری مواد غذایی آشنا شدیم، در این قسمت به معرفی هرچه بیشتر و روشهای آن می پردازیم: 

نگهداری مواد غذایی بوسیله پرتو، سبب می شود که از ضد عفونی کننده ها استفاده نشود، چون این مواد نه تنها سمی بوده بلکه در دراز مدت سبب سرطان زایی نیز می شوند. 

 

پرتوفرآوری

 

با وجود مطالعات و آزمایش های فراوانی که انجام شده است، این کاربرد همچنان محدود مانده است. علت اولیه آن هم احتیاط های بسیار زیادی است که آژانس های نظام ایمنی در رابطه با روندهای مربوط به پرتودهی در پیش می گیرند و البته هر چه قدر هم که این فرآیندها بیشتر به مربوط به تغذیه انسانی باشد، این احتیاط ها بیشتر می شود. همچنین می بایست انرژی و میزان دز مربوطه کاملا تعدیل شود تا از اثرات جانبی ناخواسته حاصل از واکنش  های رادیو شیمیایی که می تواند طعم و خواص محصولات را تغییر دهد اجتناب گردد.

در واقع پرتوفرآوری مواد غذایی، فرآیندی را توصیف می کند که در آن از کاربرد پرتوهای یونیزه کننده می توان میکروارگانیسم های مضر و مسئول انتقال بیماری ها را کشت و از اتلاف مواد غذایی در اثر اشاعه جوانه زدن، کپک زدن و زنگ زدن(گیاهی) کاست. 

پرتودهی می تواند همچنین برای از بین بردن حشرات قرنطینه ای در محصولات حجیم صادراتی مانند حشره میوه در میوه جات مناطق گرمسیری بکار گرفته شود. 

پرتودهی در مورد استفاده ممکن است پرتو گاما، اشعه ایکس یا جریانی از الکترون های در حال حرکت به صورت باریکه الکترون باشند، که تقریبا سرعت نور را دارند. اینها همه چشمه های تولید انرژی بالا هستند، که در از بین بردن باکتری های از طریق یونیزاسیون عینا مثل هم عمل می کنند. 

 

 منظور از پرتودهی مواد غذایی استریل کردن آن نیست بلکه کاهش میکروارگانیسم های مضر تا حدی است که برای مصرف کننده خطری را در برنداشته باشند. این در واقع همان اصلی است که در پاستوریزه کردن شیر با استفاده از حرارت دادن بکار می رود. لذا فرآیند مواد غذایی با پرتودهی غیر حرارتی گاهی پاستوریزه کردن سرد یا پاستوریزه کردن الکترونی (در صورت استفاده از باریکه الکترون ها به عنوان منبع انرژی) گفته می شود.

 

برای مثال گوشت ها و سایر مواد غذایی با مبدا حیوانی، طی پرتودهی، باکتری هایی که سبب فساد آن و پیدایش امراض گوناگون مثل مسمومیت سالمونلا می شود، از بین می روند. لذا کاربرد این روش، تامین غذای سالمتر و تضمین نگهداری طولانی تر را فراهم می آورند. 

به علاوه پرتودهی از ایجاد برآمدگی ها یا دگمه های روی برخی از میوه ها یا سایر محصولات، که سبب رسیدن زود هنگام آنها می شوند، جلوگیری می کند. نتیجه آن تازه ماندن میوه ها و سبزیجات است که قبل از رسیده شدن برای مدت طولانی می توانند در انبار باقی بمانند. 

بدیهی است که هر محصول غذایی نمی تواند پرتودهی و به بازار عرضه شود. در کشورهای آمریکایی و اروپایی مقرراتی وجود دارد که طبق آن پرتودهی یک محصول و میزان بیشینه و کمینه آنرا تعیین می کنند. به اضافه مراکزی که پرتودهی یک محصول و میزان بیشینه و کمینه آنرا تعیین می کنند. به اضافه مراکزی که پرتودهی مواد غذایی را انجام می دهند باید مجوز رسمی داشته باشند. 

 

 در انگلستان هفت دسته از مواد غذایی قابل پرتودهی هستند و از بین این دسته ها، برای ادویه جات دزهای بالاتری اعمال می شود. در فرانسه، بلژیک و هلند محصولات غذایی بیشتری پرتودهی می شوند، مثل گوشت مرغ بدون استخوان، صدف، ماهی، فرآورده های خونی، پنیر غیر پاستوریزه و فرآورده های تخم مرغی. 

پرتوفرآوری و کشاورزی

 

شرایط مهم و موثر در پرتودهی مواد غذایی ممکن است شامل، درجه حرارت پرتودهی، PH مواد غذایی، خلوص هوا در زمان بسته بندی مواد غذایی، مقدار آب و نوع میکروارگانیسم های احتمالی موجود باشد. مسلما هر یک از این عوامل و روشهای پرتودهی و مخصوصا انرژی و دز منتقل شده باید مورد توجه و تحقیق قرار گیرند.  

روش های پرتوفرآوری مواد غذایی

فنون و تکنیک های پرتودهی با پرتوفرآوری خیلی حائز اهمیت هستند مخصوصا اگر قرار باشد صادرات به کشورهایی با اقلیم گرم و مرطوب باشد جایی که غذا بخاطر درجه حرارت بالا می تواند به سرعت فاسد شود. 

 

 پرتودهی مواد غذایی با شتاب دهنده الکترونی (پرتوفرآوری بتا) و پرتو یونیزه کننده از چشمه های دیگری مثل رادیوایزوتوپ های کبالت-60، سزیم-137 صورت می گیرند. اشعه ایکس هم گاهی اوقات به همین منظور مورد استفاده قرار می گیرد.هیچ یک از این چشمه های پرتوزای مورد استفاده که در بالا نام برده شدند، به اندازه ای انرژی ندارند که طی فرآیند پرتودهی، مواد غذایی مورد تابش را فعال یا پرتوزا نمایند.

 

ادامه دارد...

مژده اصولی

نظرات 1 + ارسال نظر
kharazani پنج‌شنبه 6 اسفند‌ماه سال 1388 ساعت 20:35

matlab jalebi bod . ba tashakor

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد